Pandemi Döneminde Annelerin Kapsayıcılık İşlevleri ile Algıladıkları Stresin Çocuklarının Uzaktan Eğitimine Yansımaları

Tablo 1.

Annelerin Çocuklarının Uzaktan Eğitim Sürecine Dair Gözlemleri

 

		(n = 744)	100
Değişkenler		N	%
Pandemi Döneminde:	Çocuğum uzaktan Eğitim sürecine katılım göstermede zorluk yaşadı ancak benim zorlamamla katılabildi	40	5,4
	Çocugum uzaktan Eğitim sürecine katılım göstermede zorluk yaşadı ancak benim pozitif motivasyonum ile katılabildi	203	27,3
	Ne yaparsam yapayım ancak birazına katıldı	44	5,9
	Ne yaparsam yapayım hiç katılmadı	28	3,8
	Katılmakta hiçbir bir zorluk yaşamadı	429	57,7
Katılım göstermede zorluk yaşadıysa	Teknolojik nedenler (iletişimi sağlamada zorluk)	19	2,6
	Derslerde söz almada zorluk, arkadaşlarından utanma	7	,9
	Tek başına odada kalmada zorluk	6	,8
	Evde başka aktivitelerin ilgisini çekmesi	75	10,1
	Ekrandan dersin hiç hoşuna gitmemesi ve dikkatini toplayamaması	55	7,4
	Yukarıdaki konularda zorluk yaşanmadı	582	78,2
Uzaktan Eğitim esnasında çocuğumun	Sürekli olarak yanındaydım	56	7,5
	Çogunlukla yayındaydım	112	15,1
	Arasıra yanındaydım	230	30,9
	Hep kendi başına katıldı	346	46,5
Uzaktan Eğitim olması nedeniyle, eskiden farklı olarak derslere odaklanmakta zorlandı	Hiç katılmıyorum	212	28,5
	Bazen katılıyorum	153	20,6
	Katılıyorum	193	25,9
	Oldukça katılıyorum	119	16,0
	Tamamen katılıyorum	67	9,0
Çocuğum uzaktan Eğitim sürecinde ödev yapmada zorluk yaşadı	Hiç katılmıyorum	239	32,1
	Bazen katılıyorum	116	15,6
	Katılıyorum	148	19,9
	Oldukça katılıyorum	129	17,3
	Tamamen Katılıyorum	112	15,1

 

Annelerin ölçek puanlarının, çocuklarının uzaktan eğitime katılım gösterme konusunda yaşadıkları zorlanmaya bağlı bir farklılaşmaya neden olup olmadığını incelemek üzere yapılan bağımsız t testi Tablo 2’de sunulmuştur.

 Tablo 2.

Çocukların Uzaktan Eğitime Katılım Zorluklarına Ait Fark Tablosu

 

Ölçekler	N	X	SS	T	P
KİÖ Kapsanmayan İlişki Alt Boyutu				5,549	0,000
Çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan	314	13,5537	4,84557
Çocuğu uzaktan eğitime katılmada zorluk yaşayan	428	15,5287	4,74804
ASÖ Yetersiz Özyeterlilik				6,166	0,000
Çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan	299	16,0199	4,53302
Çocuğu uzaktan eğitime katılmada zorluk yaşayan	402	18,1070	4,35604
ASÖ Stres Algısı				4,381	0,000
Çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan	298	21,6544	4,75083
Çocuğu uzaktan eğitime katılmada zorluk yaşayan	405	19,9852	5,30270
ASÖ Toplam Puanı				5,991	0,000
Çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan	296	39,7939	7,80926
Çocuğu uzaktan eğitime katılmada zorluk yaşayan	398	36,0477	8,58064

Tablo 2’ye göre, çocuğu uzaktan eğitime katılmakta zorlanan annelerin (X=15,5, SS=4,7) KİÖ Kapsanmayan İlişki alt boyutu puanları, çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan annelerin (X=13,4, SS=4,8) KİÖ Kapsanmayan İlişki alt boyutu puanlarından anlamlı bir şekilde yüksektir (p<.001). Çocuğu uzaktan eğitime katılmakta zorlanan annelerin (X=18,1, SS=4,3) ASÖ Yetersiz Özyeterlilik alt boyutu puanları, çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan annelerin (X=16,01, SS= 4,5) puanlarından anlamlı bir şekilde yüksektir (p<.001). Çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan annelerin (X=21,65, SS=4,75) ASÖ Stres Algısı alt boyutu puanları, diğer anne grubundan (X=19,98, SS= 5,3) anlamlı bir şekilde yüksektir (p<.001). Çocuğu uzaktan eğitime sorunsuz katılan annelerin (X=39,79, SS=7,8) Algılanan Stres toplam puanı, çocuğu uzaktan eğitime katılmakta zorlanan annelerin (X=36,04, SS= 8,5) puanlarından anlamlı bir şekilde yüksektir (p<.001).

 

Tablo 3.

Pandemi Döneminde Annelerin Evde Sergiledikleri Tutumlar

 

		(n = 744)	100
Değişkenler		n	%
Pandemi sürecinde çocuğunuzla yeterince ilgilendiniz mi?	Hiç katılmıyorum	8	1,1
	Katılmıyorum	52	7,0
	Kısmen katılıyorum	197	26,5
	Katılıyorum	273	36,7
	Tamamen Katılıyorum	213	28,6
	Cevapsız	1	,1
Yeterince ilgilenemediğinizi düşünüyorsanız nedenleri nedir?	Duygulanımsal durumumun bozuk olması	9	1,2
	Evden çalışmam nedeniyle iş yoğunluğum	58	7,8
	İşim nedeniyle ev dışında olmam	22	3,0
	Ev işlerinin yogunlugu	113	15,2
	İlgilendiğimi düşünüyorum	542	72,8
Anne çocuk ilişkinizde çatışmalarda artış oldu mu?	Hiç katılmıyorum	176	23,7
	Katılmıyorum	144	19,4
	Katılıyorum	201	27,0
	Oldukça Katılıyorum	122	16,4
	Tamamen Katılıyorum	99	13,3
	Cevapsız	2	,3

 

Annelerin ölçeklerden aldıkları puanların “Pandemi sürecinde çocuğumla yeterince ilgilendiğimi düşünüyorum” ifadesine verdikleri cevaplara göre bir farklılık gösterip göstermediğini incelemek amacıyla yapılan tek yönlü ANOVA sonuçlarına göre; KİÖ Kapsanmayan İlişki alt boyutu puanları anlamlı bir farklılaşma göstermektedir (p<,01). Çocukları ile tamamen ilgilendiğini düşünen annelerin puanları (X=13,75, SS=5,1), çocukları ile kısmen ilgilendiğini düşünen annelerin (X=15,37, SS=5,08) puanlarından düşüktür (p=,012, F=3,2). ASÖ Yetersiz Özyeterlilik alt boyutu puanları da anlamlı bir farklılaşma göstermektedir (p<,001). Çocukları ile tamamen ilgilendiğini düşünen annelerin puanları (X=15,13, SS=4,47), çocukları ile kısmen ilgilendiğini düşünen annelerin (X=18,66, SS=4,79) puanlarından düşüktür (p=,000, F=15,73). Yine ASÖ ASÖ Stres Algısı alt boyutu puanları da anlamlı bir farklılaşma göstermektedir (p<,001). Çocukları ile tamamen ilgilendiğini düşünen annelerin puanları (X=19,06, SS=5,6), çocukları ile kısmen ilgilendiğini düşünen annelerin (X=22,36, SS=4,48) puanlarından düşüktür (p=,000, F=11,02). ASÖ toplam puanlarına bakıldığında da anlamlı bir farklılaşma görülmektedir (p<,001). Çocukları ile tamamen ilgilendiğini düşünen annelerin puanları (X=37,4, SS=7,74), çocukları ile kısmen ilgilendiğini düşünen annelerin (X=40,81,SS=7,68) puanlarından düşüktür (p=,000, F=17,1). BECK Umutsuzluk Ölçeği toplam puanları da anlamlı bir farklılaşma göstermektedir (p<,01). Çocukları ile tamamen ilgilendiğini düşünen annelerin puanları (X=3,14, SS=3,44), çocukları ile ilgilenemediğini düşünen annelerin (X=5,08, SS=4,44) puanlarından düşüktür (p=,001, F=4,96).

 Pandemi döneminde, uzaktan eğitim keskin ve ani bir biçimde çocukların hayatına girmiştir. Araştırmada, annenin ruhsal süreçlerinin ve çocuğa yansımalarının bu sürece uyumda etkisi olabileceği düşünülerek, annelere uzaktan eğitime dair çeşitli sorular yöneltilmiştir. Bulgulara göre, uzaktan eğitime uyumda zorluk yaşayan çocuk ve ergenlerin oranı 42%’dir. Zorluğa dair doğrudan soruya yanıt düşük düzeyde kalsa da; derslere odaklanmada zorluk (71,5%), ödev yapmada zorluk (67,5%) ve kendi başına derse katılmama (53,5%) anneler tarafından çok daha büyük oranlarda ifade edilmiştir. Annelere göre, bu zorluğun en büyük nedeni evde başka aktivitelerin çocuğun dikkatini çekmesidir. Araştırma bulguları ise, uzaktan eğitime uyum zorluğu ile anne-çocuk arasındaki kapsanmayan duygusal ilişki ve annelerin yetersiz öz yeterliliği arasında anlamlı bir ilişkiye işaret etmektedir. Bu bulgu, çocuğun bilişsel faaliyetlere ve öğrenme süreçlerine yatırımında da annenin ruhsal gücünün ve kapsayıcı işlevinin rolünün öneminin altını çizmektedir. Birçok araştırma, bilişsel ve akademik alanda zorlanan çocuğun tam da duygulanımsal boşluk ve içsel dayanaklara (terk etmeyen, sağlam anne baba imgeleri) yaslanma eksikliği nedeniyle bu sorunları yaşadığına işaret etmektedir (Emmanuelli, 1996; Chagnon, 2006; Zabcı, 2019).

 Araştırmada ortaya çıkan diğer bir bulgu, uzaktan eğitime katılımda sorun yaşamayan çocukların annelerinin algıladıkları stresin, sorun yaşayan çocukların annelerine göre daha yüksek olmasıdır. Bu bulgu, uzaktan eğitimde okulların ebeveynin desteğine, süreci takibine daha fazla yaslanması ve annelerin çocuğun okul stresini daha fazla üstlenmek zorunda kalması ile açıklanabilir.